Jak zweryfikować prawdziwosc dowodu osobistego to pytanie, którego znajomosc moze uchronic nas przed wieloma problemami. W dobie łatwego dostepu do tzw. dokumentów kolekcjonerskich, które do złudzenia przypominaja oryginalne dokumenty tożsamości, umiejętnosc rozpoznania falsyfikatu staje się coraz bardziej przydatna. Dotyczy to zarówno osób prywatnych, jak i przedsiębiorców, którzy na co dzień weryfikują tożsamosć swoich klientów czy kontrahentów.

Problem podrabianych dokumentów nie jest nowy, ale w ostatnich latach przybrał na sile dzięki zaawansowanym technikom drukarskim i materiałom dostępnym na rynku. Dokumenty kolekcjonerskie, jak je eufemistycznie nazywają sprzedawcy, mogą posiadać niemal wszystkie zabezpieczenia występujące w oryginałach – hologramy, znaki wodne, nadruki UV czy mikrodruki. Dlatego tak ważne jest, aby wiedziec, jakie elementy sprawdzic i na co zwrócić uwagę, gdy mamy wątpliwości co do autentyczności dokumentu.

 

Jak zweryfikować prawdziwość dowodu osobistego – podstawowe metody

Istnieje kilka prostych metod, które pozwalają sprawdzić, czy dokument jest oryginalny. Polska Wytwórnia Papierów Wartosciowych, która produkuje oficjalne dokumenty, radzi, aby zwrócić uwagę na następujace elementy:

1. Obejrzenie dokumentu pod światło – w prawym górnym rogu przedniej strony dowodu znajduje sie pole z elementami graficznymi. Identyczne pole znajduje się na odwrotnej stronie dokumentu. Gdy patrzymy pod światło, powinniśmy zobaczyc litery RP, które powstają z połączenia elementów graficznych z obu stron. To zabezpieczenie nazywa się „recto-verso”.
2. Oglądanie dowodu pod różnymi kątami – na odwrotnej stronie dowodu znajduje sie kontur mapy Polski z literami RP, wykonany farbą optycznie zmienną, która zmienia kolor w zależnosci od kąta patrzenia. Również na przodzie dokumentu, w prawym dolnym rogu zdjęcia, jest okrągły, przezroczysty hologram, który zmienia barwę w zalezności od kąta obserwacji.
3. Dotknięcie dokumentu – w oryginalnym dowodzie osobistym niektóre elementy są wypukłe i mozna je wyczuć dotykiem. Dotyczy to nazwiska i daty urodzenia posiadacza dokumentu. W górnej częsci przedniej strony dokumentu znajdują się także litery „DO” w alfabecie Braille’a.
4. Użycie lupy – pod napisem „Dowód osobisty” na przedniej stronie dokumentu znajdują się mikrodruki – niemal niezauważalne małe litery tworzące napis „RZECZPOSPOLITAPOLSKA”.
5. Sprawdzenie w świetle UV – oryginalny dowód osobisty ma elementy widoczne tylko w swietle ultrafioletowym, znajdujące się zarówno na przedniej, jak i tylnej stronie dokumentu.

Warto zaznaczyć, że im więcej z tych metod zastosujemy, tym większa pewnosc, że dokument jest autentyczny lub podrobiony.

 

Najczęściej podrabiane elementy dowodu osobistego

Aby skutecznie sprawdzic, czy dowód osobisty jest prawdziwy, warto wiedzieć, które elementy są najcześciej i najdokładniej podrabiane. Oszuści koncentrują się przede wszystkim na tych zabezpieczeniach, które są najłatwiejsze do zauważenia:

• Hologram – dobra podróbka moze mieć hologram, który zmienia kolory podobnie jak w oryginale. Jednak w falsyfikatach brakuje efektu trójwymiarowości.
• Farba optycznie zmienna – w podrabianych dokumentach ten element często nie zmienia koloru płynnie lub zmiany są zbyt jaskrawe.
• Wypukłe elementy – dokumenty kolekcjonerskie mogą mieć wytłoczone elementy, ale czesto są one mniej wyrazne niz w oryginale.
• Kolorystyka – jest to jeden z elementów, które najłatwiej odróznić. Oryginalne dokumenty mają stonowane, pastelowe barwy, podczas gdy podróbki często są zbyt nasycone kolorystycznie.
• Powłoka dokumentu – fałszywe dokumenty mają inną powłokę niż oryginały, przez co dają silniejszy odblask przy oświetleniu.

Analizując te elementy, mozna znacznie zwiększyć swoje szanse na wykrycie falsyfikatu. Trzeba jednak pamiętać, ze niektóre podróbki są wykonane na tyle profesjonalnie, że zwykłemu człowiekowi trudno je odróżnić od oryginału.

 

Zaawansowane techniki weryfikacji autentyczności dowodu osobistego

Poza podstawowymi metodami istnieją równiez bardziej zaawansowane techniki sprawdzania prawdziwosci dokumentów tożsamości, które stosują służby i instytucje finansowe:

1. Weryfikacja w systemach informatycznych – Policja i inne służby podczas kontroli sprawdzają dane z dowodu osobistego w systemach informatycznych, takich jak baza Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców oraz baza danych o dowodach osobistych. Systemy te pozwalają potwierdzić, czy osoba o podanych danych faktycznie istnieje i czy wydano jej dokument o danym numerze.
2. Komparatory wideospektralne – to specjalistyczne urządzenia używane przez ekspertów kryminalistyki, które pozwalają nie tylko wykryć falsyfikat, ale takze dokładnie ustalić technike, w jakiej doszło do jego podrobienia.
3. Sprawdzenie biometryczne – nowoczesne systemy weryfikacji tożsamosci mogą porównywać zdjęcie z dokumentu z osobą pokazującą dokument, wykorzystując do tego algorytmy rozpoznawania twarzy.
4. Kontrola czipów RFID – nowsze wersje dowodów osobistych posiadają wbudowane czipy, które można odczytać za pomocą specjalnych czytników. W czipach tych znajdują się dodatkowe informacje, które trudno podrobić.

Te metody są dostępne głównie dla służb i specjalistów, ale ich istnienie sprawia, ze wykrycie dobrze przygotowanej podróbki jest tylko kwestią czasu i uzycia odpowiednich narzędzi.

 

Kiedy powinniśmy sprawdzić prawdziwość dowodu osobistego?

Świadomosc, kiedy nalezy być szczególnie czujnym wobec dokumentów tożsamości, jest równie wazna jak znajomość metod ich weryfikacji. Oto sytuacje, w których warto dokładnie sprawdzic prawdziwosc dowodu osobistego:

• Przy zawieraniu umów o dużej wartości – np. kupno/sprzedaż nieruchomości, samochodu czy innych kosztownych przedmiotów.
• Podczas podpisywania umów kredytowych lub pożyczkowych – instytucje finansowe są szczególnie narażone na oszustwa z użyciem fałszywych dokumentów.
• Przy zatrudnianiu pracowników – zwłaszcza na stanowiskach zwiazanych z odpowiedzialnością materialną.
• W trakcie wynajmu mieszkania lub innej nieruchomości – oszuści często podszywają się pod potencjalnych najemców, by później okrasc lub zdewastować lokal.
• Podczas kontroli drogowej – kierowcy nie posiadający uprawnień mogą próbować posługiwać się podrobionymi dokumentami.

W każdej z tych sytuacji dokładne sprawdzenie dokumentu tożsamosci może uchronić przed powaznymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi.

 

Konsekwencje posługiwania się fałszywym dowodem osobistym

Warto również zdawać sobie sprawę z konsekwencji, jakie grożą osobom posługującym się podrobionymi dokumentami. Zgodnie z art. 270 Kodeksu karnego:

„Kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”

Od lipca 2019 roku, na mocy ustawy o dokumentach publicznych, karalne jest również wytwarzanie i sprzedawanie replik dokumentów. Zgodnie z art. 58 tej ustawy:

„Kto wytwarza, oferuje, zbywa lub przechowuje w celu zbycia replikę dokumentu publicznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”

Te surowe kary powinny stanowić przestrogę dla osób rozważających zakup lub użycie fałszywego dokumentu tożsamości.

 

Jak chronić się przed oszustwami z użyciem fałszywych dokumentów?

Znajac metody weryfikacji prawdziwosci dowodu osobistego, można skutecznie chronić się przed oszustwami:

1. Dokładnie sprawdzaj dokumenty – używaj opisanych wcześniej metod do weryfikacji autentyczności dowodów osobistych, zwłaszcza przy zawieraniu ważnych umów.
2. Nie kseruj i nie skanuj własnych dokumentów bez potrzeby – ograniczaj udostępnianie kopii swoich dokumentów do absolutnego minimum.
3. Monitoruj swoją historię kredytową – usługi takie jak BIK (Biuro Informacji Kredytowej) pozwalają na śledzenie prób zaciągnięcia kredytów na Twoje dane.
4. Zastrzegaj zagubione dokumenty – w przypadku zgubienia lub kradzieży dokumentów natychmiast je zastrzeż.
5. Korzystaj z usług ChronPESEL – to usługa prowadzona przez KRD, która pozwala na dodatkowe zabezpieczenie swoich danych osobowych.
6. Bądź ostrożny w internecie – nie udostępniaj skanów swoich dokumentów, nie przesyłaj ich mailem ani przez komunikatory.

Te proste zasady mogą znacznie zmniejszyć ryzyko padnięcia ofiarą oszustw związanych z fałszywymi dokumentami.

Umiejętnosc weryfikacji prawdziwosci dowodu osobistego jest wartosciowa wiedza w dzisiejszych czasach. Dzięki znajomości podstawowych i zaawansowanych metod sprawdzania autentycznosci dokumentów mozemy uchronić się przed poważnymi problemami prawnymi i finansowymi. Warto poświęcic chwilę na dokładne przyjrzenie się dokumentowi, gdy mamy wątpliwości co do jego prawdziwości – to może zaoszczędzić nam wielu kłopotów w przyszłości.

Pamiętajmy też, że oszuści ciągle doskonalą swoje metody, dlatego nasza czujność i znajomosc najnowszych technik weryfikacji dokumentów powinna być stale aktualizowana. Obserwujmy komunikaty Polskiej Wytwórni Papierów Wartosciowych oraz innych instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo dokumentów, które regularnie informują o nowych zabezpieczeniach i metodach ich sprawdzania.